ISAAC ALBENIZ (1860-1909)

Romantik çağın ikinci yarısında yaşayan önemli bir İspanyol bestecisi ve piyano virtüözüdür. Granados'la birlikte, Pedrell 'in önderliğindeki İspanyol Ulusal Okulu'nun temelini atmış ve ondokuzuncu yüzyılda lirik İtalyan müziğinin etkisi altında kalan İspanya'ya yepyeni bir ulusal stil kazandırmıştır. İspanyol halk dans ve ezgilerini yeni yöntemlerle birleştirerek yirminci yüzyıla hazırlamış ve evrenselleşmesine önemli katkılarda bulunmuştur.

İspanya'nın Catalonia bölgesinde Barcelona yakınındaki Gerona'da doğan Albeniz müzikte en fazla dikkat çeken yeteneklerden biriydi. Beş yaşını doldurmadan ilk konserini vererek adını duyurmuş, onbeş yaşında piyanist olarak Avrupa ve Amerika'nın müzik salonlarını hayranlarının alkışlarıyla inletmiştir. Çok küçük yaşta Marmontel'den de ders alan "harika çocuk" Albeniz, Paris'te Vincent d'Indy ve Paul Dukas'nın öğrencisi olmadan önce Leipzig ve Brüksel'de çalışmış, İspanya kralının verdiği bursla Brüksel'de öğrenim görmüştür. Baş döndürücü yaratıcılık dönemine girmeden önce kırk yıl süren bir yorumculuk deneyimi geçirmiştir. Bu döneminde de piyano için küçük ve romantik besteler yapmıştır ama bunları kendisi önemsiz olarak görmüştür. 1893 yılında evlenerek Paris'e yerleşmiş ve bir süre sonra piyano konserlerini bırakarak kendini beste yapmaya adamıştır.

Weimar'da Listzt'in öğrencisi olan bestecinin ilk çalışmaları, özellikle piyano için besteleri, Schumann ve kişisel olarak da tanıştığı Listzt'ten etkilenmiş olmakla birlikte Londra'lı milyoner bankacı Francis Money-Coutts'un mali desteğinden kaynaklanmaktadırlar. Sonraki yaşantısının büyük bölümü Londra ve Paris'te geçen Albeniz'i hocası Pedrell tam olarak anlayamamış, bilgisinin sezgisel olduğunu düşünmüştür. Bu düşünce günümüze kadar gelmiş ve onun picturesque müziği ile bağdaşmıştır. Kişiliğini "İspanya Şarkıları", "İspanyol Dansları", "İspanyol rapsodisi" ile ortaya koyan Albeniz bugün kendi tekniğini yaratan dahi bir besteci olarak görülmektedir.

Librettoları Money-Coutts'a ait "Merlin" ve "Henry Clifford" operalarını ve bitmemiş "The King Arthur" üçlemesini Londra'da yazmıştır. Albeniz'in müziğe asıl katkısı bazı ilginç piyano parçaları ile ortaya çıkmış ve Juan Valera'nın romanına dayanan libretto'suna Money-Coutts'un aracılık ettiği "Pepita Jiménez" komik operası (lirik güldürü, 1896) ile "Catalonia" (1899) adlı senfonik yapıttan sonra artmıştır. Piyanist besteci olarak yorulmaksızın bestelemiş, ama Fransız modern sanatına yaklaşıncaya kadar da doruğa erişememiştir.

Kuşkusuz, Albeniz'i doruğa ulaştıran asıl başarısı, tipik İspanyol şenliklerini (fiesta) anımsatan oniki piyano parçasının oluşturduğu dört defterlik "İberia Süiti " (1906-1909) adlı evrensel nitelikteki başyapıttır. Bu yapıt, bunca yıllık konser kariyerinden sonra pek bestesi bulunmayışının onu düşürdüğü bunalımın ertesinde ortaya çıkmış ve yirminci yüzyıl piyano yapıtlarının en önde gelenlerinden biri sayılmıştır. Bu yapıtın bazı parçaları E.F.Arbós ve D.E.Inghelbrecht tarafından orkestraya uyarlanmıştır. Müziği bazan çok karmaşık olmasına rağmen, Fransız dostları Debussy , Chausson, Fauré ve Dukas sayesinde Albeniz'in armoni ve piyano yazısı mükemmelleşmiştir. " İberia Süiti" ndeki "Corpus Christi at Sevilla " gibi çalışmaları, ulusal ögeler taşıyan çağdaş bir dilin anlamlılığını gösterirler. " İberia" nın en parlak danslarından biri "Triana" dır. Bazıları bu eseri 3/4 lük olmasına karşın bir "pasadoble" olarak görmek istemiştir. Ülkesinin zengin folklor birikimini " İberia" da ustaca kullanan besteci yepyeni bir ulusal stil elde etmiştir.

Endülüs parçalarının en başarılı piyano yapıtları arasında "Puerta de Tierra" adlı bolero, "Cantos de España" dan seguidilla temposundaki "Castilla", "Recuerdos", " Rumores de la Caleta" bulunmaktadır. İçinde "Asturias" ın "Leyanda" başlığı ile bulunduğu "İspanyol Süiti" yayıncısı tarafından "Prelüd" adlı kolleksiyona dahil edilmiştir. Yine bu süitteki "Sevilla" dansı, çok sevildiği Endülüs başkentini temsil etmektedir.

"Mallorca", ilk kez İngiltere'de yayınlanan anımsatıcı bir barcarolle dür. "Oniki Karakteristik Parça" nın sonuncusu olan "Torre Bermeja" da yerel müziğin tipik bir örneğidir. "İberia" dan önceki bu eski parçalar büyüleyici niteliktedir ve bestecinin seçtiği yolu göstermektedir.

Albeniz en iyi vurgularını Endülüs'ü düşünürken yapmış, "Navarra" yı tamamlayamadan da yaşama veda etmiştir. Yapıtlarının birçoğunun orkestrasyonu E.F.Arbòs tarafından yapılmıştır.